Land, volk en talen

Congo heeft ongeveer 83 miljoen inwoners, waarvan 11% in Kinshasa woont. Het land is 2.3 miljoen km2 groot. Even groot als heel West-Europa! En nagenoeg het hele reusachtige gebied watert af via de Congorivier.

Frans is de taal van het landsbestuur en het hoger onderwijs. Lingala is de taal van het leger en de popmuziek. Verder zijn ook de volgende vier talen officieel erkend als landstalen: Kongo, Luba, Lingala en Swahili.

In het binnenland kunnen we ongeveer 400 etnische groepen onderscheiden. Elke groep met zijn eigen taal (dialect), cultuur en samenlevingsvormen. De talen zijn wel allemaal Bantoetalen met vele onderlinge overeenkomsten.

De hoofdstad Kinshasa heeft 12 miljoen inwoners. Maar deze stad is niet via de Congo-rivier bereikbaar vanwege de vele stroomversnellingen. Verder is de rivier voor circa 3000 kilometer goed bevaarbaar.

Qua gebergte vind je alleen in het oosten van Congo hooggebergte. Mount Stanley is bijvoorbeeld 5100 m. hoog.

Daarnaast is 2/3de van het land bedekt met tropisch regenwoud. Na het Amazonegebied is dit het grootste regenwoud ter wereld! Het overige van het land is bos-savanne, overgaand in struik-savanne. De noordelijke provincies bestaan grotendeels uit oerwoud.

De stad Kisangani speelde altijd een belangrijke rol in de geschiedenis van het land. De provincie Kasai is belangrijk voor de diamantindustrie. De Kivu-provincies zijn rijk aan coltan en tin. De zuidelijke provincie Katanga (hoofdstad Lubumbashi) is de mijnstreek (koper en cobalt) en is daarmee het economische hart van Congo.

Op het uitgebreide spoorwegnet rijden geen treinen meer. Reizen van stad naar stad gaat per vliegtuig of (weken- of maandenlang) per boot over ‘la fleuve’.

Basisvoedsel is manioc, ook wel cassava genoemd. De witte gedroogde wortels worden overal op de markten verkocht. 

Ook veel gegeten worden: maïs, rijst, bonen en brood.

Ongeveer 2000 voor Chr. begint in Centraal-Afrika de ontwikkeling van een landbouwmaatschappij. De naar het zuiden optrekkende Bantoe-boeren ontmoeten de Pygmeeënbevolking in de oerwouden. Via de rivieren en de olifantspaden. Rond 500 na Chr. doet de lekkere bakbanaan zijn intrede na het duizenden jaren eten van hoofdzakelijk de yam. De yam bevat veel zetmeel, maar is wat flauw van smaak. Dit dieet werd aangevuld met de resultaten van jacht en visserij.

Gedetailleerde communicatie over grote gebieden verloopt via de ‘langage tambouriné’. Geschreven taal was overbodig.

In de 14e eeuw ontstaan op de savanne gewesten en staten: Kongo, Luba, Lunda en Kuba. Feodale staten net zoals hier in Europa met aan het hoofd een koning. Helaas ontstaan ooook vele burgeroorlogen.

In 1482 doemen de eerste ‘hutten uit zee’ op met wapperende doeken en witte mensen. Ongetwijfeld voorouders die opstegen vanaf de zeebodem, een soort watergeesten. Vier missionarissen mogen het land binnen en de koning van het kustgebied laat zich dopen. Zijn zoon wordt een oprecht gelovige Katholiek (Alfonso I) en laat de kleizoon (Henrique) een priesteropleiding volgen. Henrique wordt in Roem tot de eerste zwarte bisschop gewijd. De bovenlaag van de bevolking wordt gechristianiseerd uit lust tot macht, weelde en rijkdom. Voor het gewone volk wordt het houten kruis de machtigste fetisj tegen elke vorm van kwaad en hekserij.

Vanaf 1500 bloeit de slavenhandel. Ongeveer 4 miljoen slaven zullen vanaf de Congorivier hun verschrikkelijk lot tegemoet gaan, tijdens en na de oversteek over de eindeloze oceaan.

1882: Henry Morton Stanley trekt rond door Afrika. Daarbij neemt hij het gebied ten zuiden van de Congo-rivier in bezit: De Congo-vrijstaat wordt gesticht. Angelsaksiche protestanten beginnen met de missionering van het immens grote gebied.

In 1885 is er de Conferentie van Berlijn. Daar trekken de Europese machthebbers de grenzen van de landen in Afrika. Congo komt in handen van de Belgische koning Leopold II. Leopold speelt een verschrikkelijke en verwoestende rol in Congo; verminking, verkrachting, executie en uithongering zijn een kleine greep aan mensenrechtenschendingen die onder zijn bewind plaatsvinden . In 1908 moet hij het gebied overdragen aan de Belgische staat wegens aanhoudende felle kritiek op uitbuiting en wanbeheer. In 1960 verleent België onafhankelijkheid aan Belgisch-Congo en ontstaat de Democratische Republiek Congo.

In 2006 vinden de eerste vrije verkiezingen plaats. Joseph Kabila wordt dan verkozen tot president.

Honderdduizenden mensen vluchten vanwege het geweld: moorden, verkrachtingen, martelingen en verminkingen. Er zijn nu in 2012 ongeveer 250.000 vluchtelingen. Volgens de VN is er 800 miljoen dollar nodig voor de hulpverlening. In het oosten van Congo bestrijden een twaalftal rivaliserende groepen elkaar. En Rwanda is betrokken bij de belangrijkste rebellenbeweging (M23).

Belangrijkste oorzaak van alle conflicten zijn echter de enorme rijkdommen aan delfstoffen in het gebied: kobalt, uranium, koper, diamant en coltaan. Coltaan is onmisbaar voor het maken van mobiele telefoons. En het gemeenschappelijke doel van alle betrokkenen, ook de westerse landen, is zelfverrijking.

Er zou iets ten goede kunnen veranderen: in 2000 richten de Afrikaanse Unie en de Verenigde Naties samen met twaalf landen rond Congo en Rwanda de organisatie Internationale Conferentie voor het Grote Merengebied (ICGLR) op. De verantwoordelijkheid voor de uitvoering van het pact (het te coördineren, vergemakkelijken, bewaken en daardoor het verzekeren van vrede, veiligheid, politieke stabiliteit en ontwikkeling in het gebied van de Grote Meren) ligt sinds 2016 bij Kenia. 

De laatste meeting tegen onrechtvaardigheid was op 27 november 2019.